Strojenie silnika
Bardzo długo zastanawiałem się jak zacząć i napisać artykuł o strojeniu silnika ponieważ temat jest niezwykle złożony.
Zachęcam wszystkich do zabawy i nauki strojenia, gdyż jest to jedyna droga do opanowania tej sztuki. Wymaga to od
zawodnika doskonałej znajomości silnika i jego parametrów pracy. Zasada najważniejsza !
- Zawsze rozpoczynamy strojenie od większej dyszy głównej kierując się zasadą lepsza mieszanka bogata niż uboga
Gdyby postąpić odwrotnie może dojść do przegrzania silnika i jego zatarcia tuż przed rozpoczęciem zawodów.
Mieszanka uboga to mieszanka ,w której jest mniej paliwa w stosunku do powietrza - mieszanka uboga w silniku spala się
szybciej, silnik osiąga większą moc i jest bardzo dynamiczny, ale spala się z większą temperaturą co z kolei prowadzi do
nadmiernego puchnięcia tłoka i zatarcia silnika. Bardzo często w takich przypadkach można zaobserwować wytopione
tłoki od strony wydechu i zapadnięte denka tłoka
Aby przystąpić do strojenia silnika należy zaopatrzeć się w zestaw dysz głównych do naszego gaźnika. Dysze najlepiej
przechowywać wkręcone w podstawkę i należy je mieć poukładane od najmniejszej do największej. Na zdjęciu w moich
zestawach z lewej dysze do gaźnika Ikov z prawej do Binga. Widoczne również braki dysz które zostały na zawodach
pożyczone i nie powróciły już z powrotem. Zestaw dysz miałem kalibrowany co 0,02 mm , ale wystarcza co 0,05mm.
Często w trakcie zawodów brakowało nieznacznie średnicy dyszy ratowałem się ręcznym rozwiertakiem wykonanym
ze szprychy motocyklowej zaoszczonej w przekrój trójkąta i na dużej długości w stożek. Wykonanie takiego rozwiertaka
to kilka godzin przed szlifierką i kilka szprych.
Należy wiedzieć że dysze główne są kalibrowane na dwa sposoby i dobrze wiedzieć z czym mamy do czynienia:
1 - kalibrowanie na średnicę dyszy 160 to 1,6 mm
2 - kalibrowanie na przepływ
Przepływ mierzony jest w czasie 1 minuty i mówi nam ile milimertów wody przepłynie przez dysze ze słupa wody wysokości 1 m.
W silnikach crossowych ta metoda jest często stosowana, a zestawy dysz wachają się od 90 do 445.
W silnikach klasy 125 std. to 350 Należy wiedzieć i mieć świadomość tego , że Dysza główna odpowiada właśnie za moc
maksymalną silnika na pełnym otwarciu przepustnicy a iglica odpowiada za średnie obroty silnika i za przejście silnika
z niskich obrotów na wysokie bez przyduszenia czy czkawki.
Zestaw dysz do gaźnika Mikumi
Jak sprawdzić czy silnik jest prawodłowo nastrojony.
Najłatwiejszym sposobem oceny prawidłowej pracy silnika jest wygląd świecy zapłonowej.
By taka ocena była prawidłowa i nie zakłuciła oceny należy pamiętać by w silniku była świeca dokładnie taka
jak zaleca producent, np. w crossach 125 BR9ES W przypadku silników po tuningu sprawa się znacznie komplikuje
gdyż takie silniki pracują z większą temperaturą i oryginalne świece mogą ulec upaleniu. Należy w takich przypadkach
stopniowo zakładać zimniejszą świecę i rozpoczynać strojenie na nowo. Problemem głównym w przypadku silników
poddanych tuningowi jest poznanie odporności termicznej - punktu zatarcia tłoka.
Problem niestety kosztowny bo może dojść do zniszczenia tłoka. Bez poznania granicy możliwości naszego silnika
bardzo ciężko jest złapać i ustalić jego odporność na zatarcie, a co za tym idzie nawet niechcąco możemy dać za
małą dyszę główną i w ten sposób doprowadzimy do zatarcia.
Wracając do świec - Dobrze jest by przez lata edukacji i zabawy z silnikami używać świec jednego producenta.
Każdy producent ma inne oznaczenia ciepłoty świec zapłonowych a ciepłoty tych świec między producentami się nie pokrywają
Poznając dogłębnie firmę w łatwy sposób i trafny będziemy mogli dobierać odpowiednie świece zapłonowe do naszego tuningowego silnika.
Nie ukrywam że moją ulubioną firmą od wielu lat jest firma NGK Denso
Firma NGK wprowadziła linię świec wyścigowych, zimniejszych do celów sportowych
Bardzo ważne jest by poznać jak działa świeca i do czego służą różne ciepłoty świec zapłonowych
Na rysunku widoczny jest przepływ ciepła z elektrody środkowej do głowicy
Jeśli do silnika przerobionego damy świecę ciepłą, elektroda środkowa przegrzeje się i dojdzie do jej upalenia
i po 10 minutach mamy po świecy. Jeśli do silnika seryjnego damy świecę zimną dojdzie do jej zanagarowania
czarną mazią węglową która przewodzi prąd i iskra zaniknie - po jej wyczyszczeniu szczotką drucianą funkcje
powrócą. Sztuka w tym by dobrać tak świecę by dochodziło do samoczyszczenia, a co za tym idzie do niezawodnej
pracy naszego silnika.
Prawidłowo dobrana świeca wygląda tak ze elektroda środkowa jest popielata - sucha. Metal dookoła tam gdzie
gwint wilgotny z oleju i paliwa.
Jak należy przeprowadzić test składu mieszanki
Aby przeprowadzić test czy silnik jest dobrze zestrojony i ma dobrze dobrany skład mieszanki należy silnik mocno
dogrzać. Nie mając hamowni możemy przeprowadzić szybkie przyśpieszenia na prostej drodze dokręcając do
maksymalnych obrotów silnik. Przekręcanie silników i ciągnięcie go do odcięcia nie ma najmniejszego sensu -
no, chyba że się jest Stanterem 13
Należy zwrócić uwagę na to by przy dojeżdżaniu do mechanika nie doprowadzić do pracy jałowej silnika bez obciążenia
tylko zgasić go natychmiast - w kartingu wręcz blokując koła i dławiąc silnik.
Oględziny dokonujemy poprzez wykręcenie świecy zapłonowej i jej dokładnej ocenie. Mokra czy sucha a uważne oko
wypatrzy jeszcze różne barwy pośrednie Najnowsza metoda strojenia silnika wiąże się z zakupem Spedera z sądą EGT
- sonda ta jest wkręcona 60 mm od tłoka w dyfuzor i mierzy temperaturę spalin.
Temperatura spalin nie może przekroczyć 650 sC ponieważ zaczyna się topić aluminium ! czyli tłok
Zakresy pomiarowe
Obroty silnika - 300 - 15.000
Temperatura głowicy silnika - 0oC - +230oC lub EGT - do 900oC
Temperatura otoczenia - -10 - +50oC
Wilgotność względna powietrza - 10 - 90%
Napięcie baterii - 5,5V - 16V
Licznik motogodzin - 1 sek - 99godz.55min.
Wersja MAX - poziom paliwa w zbiorniku
Spider jest bardzo powszechnie stosowany do strojenia precyzyjnego napędów paralotniowych i ich kontroli jak również w samolotach.
Po wyregulowaniu i dobraniu dyszy głównej można przystąpić do ustawienia iglicy.
Iglica w gaźniku pływakowym służy do dozowania paliwa w czasie zwiększania obrotów silnika i przyśpieszenia motocykla.
Iglica podnoszona przez przepustnicę w górę stopniowo zwiększa dozowanie paliwa przez co silnik się nie przylewa lub też
nie idzie za ubogo. Ustawianie iglicy wzasadzie jest bardzo proste - jeśli silnik w czasie przyśpieszenia jest jakiś przymulony i
słabo się zbiera należy iglicę opuścić lub podnieść. Ciężko powiedzieć czy w górę czy w dół przesunąć zamek iglicy, ponieważ
są to niułanse i wprawne ucho zawodnika musi to ocenić.
Ustawianie wolnych obrotów
Ustawianie wolnych obrotów w silniku tak naprawdę jest najbardziej pracochłonną czynnością.
Dzieje się tak dlatego ponieważ prawidłowo ustawiony silnik powinien szybko odpalić i równo pracować na wolnych obrotach
a po zagrzaniu obroty nie powinny być za wysokie czy też za niskie i silnik nie powinien mieć tendencji do gaśnięcia. W tym
celu dokręcamy dyszę wolnych obrotów do końca i odkręcamy około 1 obr. czasem 1/5 obr i dodajemy odpowiednio powietrza
śrubą położenia przepustnicy. Zasada jest taka by dać możliwie mało paliwa a więcej powietrza ale przy zbyt ubogiej
mieszancewolnych obrotów, silnik zacznie gorzej odpalać na zimnym silniku.
Dobrze jest opracować sobie procedurę odpalania silnika np. 3 razy kopiemy ze ssaniem a potem z zapłonem i patrzymy jak odpali.
czynności dostrajania wolnych obrotów należy przeprowadzać dzień po dniu aż do uzyskania ideału.
Należy pamiętać że w czasie strojenia wolnych obrotów silnik po 20 odpaleniu już tak naprawdę jest już ciepły i tak naprawdę
zaczynamy stroić wolne obroty na ciepłym silniku
a nie jak chcieliśmy na zimnym by rozruch zimny był szybki i nie kłopotliwy.
Bardzo często dochodzi do delikatnego rozstrojenia silnika w przypadku nagłych zmian pogody - poprostu dodajemy troszkę
powietrza lub odejmujemy i znów wszystko gra.
Regulacji silników nie można podporządkować żadnym regułom. Należy się jej po prostu nauczyć.
Mam nadzieję że moje podpowiedzi będą przydatne i komuś ułątwią życie a praca przy silnikach sprawi Wam przyjemność
Pory roku
Należy wiedzieć o tym że wraz ze zmianą pór roku z wiosny na lato rośnie ciśnienie atmosferyczne i temperatura powietrza i
koniecznie jest stosowanie większych dysz głównych. W silnikach poddanych tuningowi bardzo często delikatnie się je odpręża
z powodu bardzo łatwego przegrzania i zatarcia tłoka.
Jak tylko przychodzi upalne lato mam na warsztacie istny potop cylindrów do naprawy !
Jesienią gdy na dworze barowa pogoda i chłodniej spokojnie można stosować mniejsze dysze.
Niektóre silniki pracują na wysokich stopniach sprężania 15stym KTMy w takich barowych pogodach silniki z nadmiarem paliwa
często spalają mieszankę detonacyjnie, słychać wyraźne charczenie silnika na średnich obrotach. Spalanie detonacyjnie niszczy
głównie korbowód a remont nie mało kosztuje.
Pory dnia
W silnikach mocno wysilonych koniecznie jest strojenie niemal co 30 min. Często w trakcie zawodów musiałem zmieniać w ciągu
dnia i 10 razy dyszę główną. Nowa technologia ułatwia sprawę i wiele firm wprowadziło wtrysk paliwa a sonda Lambda odpowiada
za dostrojenie wtrysku paliwa tak by praca silnika była optymalna. W silnikach Kartingowych w tz. setkach były stosowane
gaźniki membranowe przy których dysza główna to śruba z iglicą i delikatne pokręcenie załatwiało sprawę.
Do dzisiaj gaźniki membranowe są stosowane z powodzeniem w napędach paralotniowych a obsługa ich jest niezwykle prosta.
Czy silnik może jeździć bez filtra powietrza
Każdy silnik może być używany bez filtra powietrza ale należy pamiętać że będzie ciągnął zabrudzenia które będą niszczyć tłok i
cylinder. Jeśli chcemy ściągnąć filtr powietrza musimy dać większą dysze główną - każdy filtr wytwarza pewien opór na dolocie i
ten opór powoduje powstanie podciśnienia które wysysa więcej paliwa z gaźnika - z filtrem dajemy mniejszą dysze. Im szczelniejszy
filtr który robi większy opór tym mniejsza dysza główna. Jeśli silnik jakoś dziwnie chodzi przymulony jesienią można zrobić test i na
chwilę ściągnąć mu filtr powietrza. Łatwo będzie można zauważyć wyraźne ożywienie silnika który może zaskoczyć nawet włąściciela
pojazdu ( Nie zaleca się jeżdżenia bez filtra powietrza ) Jesienią można dać mniejszą dyszę i robimy to małymi krokami
ciągle kontrolując świecę czy nie za ubogo już silnik pracuje.
Myślę że artykół będzie ewalułował i ciągle go będę rozwijał o nowe zagadnienia
tu be continued !